Tiệc trăng rằm Tsukimi của Nhật Bản có giống Tết Trung Thu Việt Nam?

Ở bài viết trước, Sông Đáy đã giới thiệu đến các bạn Lễ hội mùa thu Takayama Matsuri, một trong 3 lễ hội được xếp hạng là đẹp nhất Nhật Bản. Kỳ này, chúng ta hãy cùng tìm hiểu tiệc trăng rằm Tsukimi nhé

Tsukimi  hoặc Otsukimi, nghĩa là ngắm trăng, đề cập đến các lễ hội Nhật Bản tôn vinh trăng mùa thu. Lễ kỷ niệm trăng rằm thường diễn ra vào ngày 15 của tháng thứ tám trong lịch âm dương truyền thống Nhật Bản; Mặt trăng tròn dần được đánh dấu vào ngày thứ 13 của tháng 9. Những ngày này thường rơi vào tháng Chín và tháng Mười của dương lịch hiện đại.

Truyền thống tiệc trăng rằm Tsukimi bao gồm trưng bày đồ trang trí làm từ cỏ hoang Nhật Bản (susuki) và ăn bánh bao gạo gọi là Tsukimi dango để ca ngợi về vẻ đẹp của chị Hằng (Chị Hằng Nga ở Việt Nam). Thức ăn theo mùa cũng được làm đồ tế trăng. Khoai tây ngọt được dâng hiến vào lúc trăng tròn, trong khi đậu hay hạt dẻ được cúng vào lúc trăng non của tháng tiếp theo. Những tên khác nhau của lễ kỷ niệm, Imomeigetsu “trăng vụ mùa khoai tây” và Mamemeigetsu “trăng vụ mùa đậu” hoặc Kurimeigetsu “trăng vụ mùa hạt dẻ” bắt nguồn từ đấy.

Lịch sử lễ tiệc trăng rằm Tsukimi

Lễ hội trăng rằm Tsukimi được biết đến như một lễ hội truyền thống của đất nước Nhật Bản nơi mọi ngườ ăn mừng khi kết thúc mùa gặt. Tục lệ này ban đầu được tổ chức bởi nhũng quý tộc thời Heian, họ tập trung lại và cùng nhau ngâm thơ dưới ánh trăng rằm vào Tháng 8 âm lịch, được biết đến như “Trăng giữa Thu“.Từ cổ xưa, người nhật miêu tả tháng 8 âm lịch (khoảng giữa tháng 9 theo lịch Gregorian) là thời khắc tuyệt vời nhất để ngắm trăng, bởi vị trí của Trái đất, Mặt Trời và Mặt trăng khiến cho trăng vô cùng sáng. Vào những đêm trăng sáng, đã có một truyền thống được đặt ra, mọi người tụ tập tại nơi có thể nhìn rõ mặt trăng nhất, những cánh đồng cỏ ở Nhật, và dùng bánh gạo (được biết đến là Tsukimi dango) , khoai môn , đậu ván , hạt dẻ và nhiều loại đồ ăn khác, thêm vào đó là rượu sake để dâng tặng cho mặt trăng vì một vụ mùa bội thu. Những món ăn đó được biết đến với tên gọi các món ăn Tsukumi ( tsukimi ryouri) .Do trong các món ăn đó có rất nhiều khoai lang và khoai môn nên ở nhiều nơi trên Nhật Bản , lễ hội này được biết đến với cái tên Imomeigetsu (芋名月?) hay “Lễ hội khoai”

Từ năm 862 cho đến năm 1683, lịch Nhật Bản đã được chỉnh sửa sao cho ngày trăng rằm rơi vào ngày 13 của mỗi tháng. Tuy nhiên ,vào năm 1684, lịch đã được thay đổi sao cho trăng non rơi vào ngày thứ nhất của mỗi tháng, di chuyển trăng rằm hai ngày sau, đến ngày 15 của tháng. Trong khi số người ở Edo (ngày nay là Tokyo) chuyển tsukimi của họ đến ngày thứ 15 của tháng, những người khác tiếp tục thực hiện lễ hội vào ngày 13. Hơn nữa, có một số vùng ở Nhật Bản cùng kỷ niệm vào ngày 17 của tháng, cũng như kỷ niệm Phật giáo ngày 23 hoặc ngày 26, tất cả đều được sử dụng như cái cớ cho các bữa tiệc suốt đêm trong mùa thu trong thời Edo . Tập tục này nhanh chóng lụi tàn giữa thời Minh Trị.

Lễ hội dành riêng cho mặt trăng có một lịch sử lâu dài tại Nhật Bản, có niên đại xa như thời Jomon. Những nguyên lý cơ bản suốt thời Heian bắt nguồn từ lễ hội giữa thu của Trung Quốc được du nhập vào Nhật Bản. Các thành viên thuộc dòng dõi quý tộc sẽ tổ chức sự kiện ngắm trăng trên thuyền để có thể xem hình ảnh phản chiếu của mặt trăng trên mặt nước. Tác giả của thơ Tanka cũng là một phần trong những khách viếng thăm lễ hội Trăng trung thu.

Có những thuật ngữ riêng trong tiếng Nhật để chỉ những dịp khi không thể nhìn thấy mặt trăng vào đêm trung thu truyền thống bao gồm Mugetsu (無月 nghĩa là: không trăng ) và Ugetsu (雨 月 mưa trăng ) . Ngay cả khi không thể nhìn thấy rõ mặt trăng , lễ hội Tsukimi vẫn được tổ chức.